Maneki neko – historia słynnego kota z podniesioną łapką

Maneki neko – historia słynnego kota z podniesioną łapką

Maneki neko zdobył ogromną popularność nie tylko w Japonii, ale także na świecie. Większość osób zainteresowanych choć trochę kulturą japońską zna to japońskie słowo. Znaczy ono dosłownie: „przywołujący kot”. Maneki neko stał się po II Wojnie Światowej niemal symbolem Japonii. Wykorzystują jego wizerunek zarówno agencje turystyczne jak i instytucje rządowe, których nadrzędnym celem jest przyciągnięcie turystów i promocja kraju. Figurki kotka z podniesioną łapką można znaleźć w wejściu do niektórych firm, sklepów, a nawet na lotniskach.

Tradycyjny manekineko to figurka siedzącego białego kota z wielkimi okrągłymi oczami i uniesioną łapką. Czasem trzyma na brzuchu złotą monetę koban (小判). Ostatnio Japończycy zaczęli bawić się kolorami, tak powstały różnobarwne wizerunki tego zwierzaka. Charakterystyczny czarny maneki neko jest amuletem, odpycha choroby. Powstają także figurki w innych kolorach i wzorach oraz w innych kształtach (chodzące, stojące itp. ). Przyjmują też postać innych zwierzątek, jak myszy, misie itp.

Ostatnio można trafić na kotki z uniesioną lewą bądź prawą łapką, a nawet dwiema jednocześnie! Uniesiona łapka symbolizuje japoński gest przywoływania. Wykonuje się go podobnie do naszego gestu, którego dzieci używają do pożegnania się z kimś – czyli „pa-pa”. Trzeba wiedzieć, że manekineko z lewą łapką uniesioną do głowy ma przywoływać przyjaciół i szczęście. Kotek z uniesioną prawą łapką ma za zadanie przywoływać fortunę, pieniądze, powodzenie w biznesie. Uniesione dwie łapki kiedyś oznaczały w Japonii rezygnację, poddanie się, brak sił (oteage), ale dzisiaj interpretuje się je jako zapewnienie zarówno szczęścia jak i bogactwa i sukcesu.

Kolory figurek manekineko mają następujące znaczenie:

biały – szczęście             czarny – moc amuletu

złoty – majątek               srebrny – długie życie i powodzenie

czerwony – zdrowie      brzoskwiniowy – miłość

niebieski – powodzenie w nauce lub pracy

żółty – pieniądze             zielony – bezpieczeństwo

Podobno manekineko z uniesioną prawą łapką jest kocurem, zaś z lewą – kotką, ale to trudne do zweryfikowania.

 

A skąd wziął się pomysł na manekineko? Są trzy główne teorie wyjaśniające, dlaczego to właśnie kotek ma przywoływać szczęście.

Maneki neko i mnich buddyjski

Japońska legenda  opowiada o kocie Tama i niezwykłym mnichu z biednej świątyni buddyjskiej Tengokuji w tokijskiej dzielnicy Setagaya. Mnich nawet wtedy gdy sam był głodny, oddawał jedzenie kotu. Pewnego dnia wracający z polowania możnowładca, daimyō Naotaka Ii,  przechodził w pobliżu świątyni. Zobaczył siedzącego przy bramie kota, który zapraszał go łapką do środka. Gdy daimyō wszedł na teren świątyni, nagle nadciągnęła burza z piorunami. Jeden z nich uderzył dokładnie w miejsce przy bramie, gdzie przed chwilą stał Naotaka. Kot zapraszając go do świątyni, uratował mu życie. Władca postanowił przemienić tę niewielką i zapomnianą świątynię w swój rodowy chram. W ten sposób odmienił jej los. To szczęśliwe wydarzenie przypisano zaś kotu Tama, który uchronił przechodnia przed śmiercią, a tym samym zapewnił świątyni i mnichowi wielką odmianę. Kota nazwano manekineko i przypisano mu moc przywoływania fortuny. Stał się nie tylko symbolem świątyni, ale także ikoną biznesu.

Maneki neko i kurtyzana

W XIX wieku w  Edo znana była dzielnica rozrywek – Yoshiwara. Pracujące tam kurtyzany bardzo lubiły koty. Większość z nich hodowała koty, dlatego było ich tam bardzo dużo. Japończycy zauważali podobieństwo miękkich i delikatnych gestów kobiet do kocich ruchów. Dlatego też nazywano kurtyzany neko （寝子）. Gdy zabronino reklamowania herbaciarni i domów rozrywki oraz nakłaniania klientów, aby wstąpili do środka, zaczęto korzystać z figurek kota. Pewna kurtyzana wystawiała figurkę siedzącego kota z uniesioną lewą łapką w oknie bądź wejściu. Dzięki temu zainteresowani wiedzieli, gdzie mają wejść. W ślad za pomysłodawczynią poszły inne kurtyzany i w ten sposób figurka zapraszającego kota stała się bardzo popularna.

Maneki neko i stara kobieta

W dzielnicy Asakusa w Edo żyła samotna stara kobieta. Wiodła bardzo ubogie życie. Doszło nawet do tego, że nie była w stanie wykarmić własnego kota. Musiała się go pozbyć. Choć była do niego bardzo przywiązana i nie chciała tego robić, oddała kota nieznanym ludziom. Tego samego dnia w nocy we śnie pojawił się jej ukochany kot, który przemówił ludzkim głosem. Poinstruował kobietę, aby zamówiła u garncarza z dzielnicy Imado gliniane figurki kota z podniesioną łapką wyglądające dokładnie jak on, a potem je sprzedała. Zapewnił staruszkę, że w ten sposób się wzbogaci. Kobieta następnego dnia zamówiła u rzemieślnika figurki, a gdy były gotowe, zaczęła je sprzedawać w pobliżu świątyni. Okazało się, że figurki Imadoyaki bardzo się ludziom podobały i wszystkie sprzedały się już pierwszego dnia. W ten sposób stara kobieta szybko się wzbogaciła, a figurkę, która przynosi fortunę, nazwano manekineko.

Ciekawostką może być fakt, że w pasażu handlowym świątyni Sensōji w Asakusie w Tokio nadal działa sklep sprzedający gliniane manekineko. Można tam kupić figurkę kota każdej wielkości i w każdym kolorze.

Wiele produktów z materiału ze wzorem kota maneki neko znajdziesz w naszym sklepie: https://wszystkojedno.com.pl/sklep-japonski-wszystko-jedno/

Lista wybranych artykułów z kategorii kultura

• Co Japończykom podoba się w Polakach
• Co oznacza w Japonii koń skierowany w prawą stronę?
• Czarne kimono Kurotomesode
• Czego Japończycy nie lubią u obcokrajowców

Zobacz również inne artykuły: