Ka-no ko shibori – technika farbowania materiału
Ka-no ko shibori – technika farbowania materiału w plamki sarenki
Jednym z najstarszych i bardzo popularnych wzorów japońskich, wykorzystywanych w technikach farbowania tekstyliów, jest Ka-no ko czyli jelonek, koźlątko, sarenka. Nazwa ta odnosi się do charakterystycznego, plamistego umaszczenia grzbietu młodych jeleniowatych. Wzór ten pochodzi z okresu Nara, czyli z VIII wieku, ale szczyt jego popularności przypada na okres Edo (XVII-XIX). Plamki sarenki to wzór powszechnie znany i należy do najtrudniejszych do wykonania, zatem najdroższych. Dlatego też materiały o tym wzorze cieszą się uznaniem Japończyków tak samo kiedyś, jak i dziś. Wzór ten skrywa nadzieję na szybki wzrost i rozwój dziecka, symbolizuje dużą rodzinę, szczęście i powodzenie. Kimona ze wzorem Ka-no ko można nosić przez cały rok, bez względu na porę.
Wzór plamek sarenki na pierwszy rzut oka człowieka z Zachodu może wydać się mało atrakcyjny w porównaniu z kolorowymi kwiatami, zielonymi sosnami czy liśćmi bambusa. Dla nas plamki sarenki są podobne do kappamaki – kawałków makizushi z ogórkiem ułożonych na talerzu. Tymczasem Japończycy dobrze wiedzą, jakie znaczenie niesie ten wzór, jak bardzo jest pracochłonny, trudny do przygotowania, a potem ufarbowania. Rzemieślnicy muszą się wykazać niebywałą precyzją, koncentracją i wytrwałością, aby go wykonać. Ten wzór jest kwintesencją japońskiego rzemiosła. Precyzyjnie wykonany, fragmentaryczny bądź na całej powierzchni materiału, daje charakterystyczną pofałdowaną fakturę. Dzięki niej materiał nie przylega do ciała i jest przewiewny. Materiały i ubiory farbowane we wzór Ka-no ko były zawsze najdroższe, dla zamożnych klientów, którzy kupowali tylko luksusowe towary.
Jak powstaje wzór Ka-no ko?
Na materiał, najczęściej jedwab, który ma być ręcznie pofarbowany we wzór plamek sarenki, najpierw przykłada się papierową matrycę Katagami. To specjalnie przygotowany szablon z kilku warstw japońskiego papieru powlekanego miąższem owocu persymony. Artysta rzemieślnik wykraja w nim specjalnym dłutem malutkie kółeczka. Dużo kółek. Mogą być rozłożone symetrycznie i równomiernie po całym arkuszu bądź tworzyć określone kształty np. fal, kwiatów, motyli itd.
Szablon ten układa się na rozciągniętym białym materiale i powleka specjalną delikatną farbą. Farba ta wnika przez otwory i osadza się na tkaninie. Następnie szablon przesuwa się na sąsiedni fragment materiału i czynność tę powtarza się aż do końca bądź do wyznaczonego miejsca. Po wysuszeniu materiał taki przechodzi do rąk innego rzemieślnika. Wzór Ka-no ko najczęściej wykonują kobiety. Praca nad tym wzorem wymaga bowiem precyzji i zręcznych palców.
Miejsce oznaczone milimetrową kropką trzeba chwycić i uszczypnąć tak, żeby kropka była na samym czubku. Uszczypnięty fragment materiału, wielkości około 5 mm, kilkukrotnie (w zależności od stylu: cztero- bądź dziewięciokrotnie) ciasno owija się specjalnymi nićmi i związuje. Czynność tę wykonuje się w rękach bądź przy pomocy specjalnego stojaka, o który zahacza się materiał w miejscu kropki. Podczas farbowania taki supełek zafarbuje się jedynie na szczycie, tam gdzie jest kropeczka. Miejsce owinięte szczelnie nitką pozostanie białe. Niewielkie przestrzenie pomiędzy supełkami też się zafarbują, dając charakterystyczny wzór powtarzających się kropek na białym tle. Każdy supełek musi być tak samo wykonany. Trzeba go uformować z taką samą siłą i w ten sam sposób owinąć nićmi. Musi mieć taką samą wielkość, bo to gwarantuje równomierny wzór całości. Zatem precyzja rzemieślnika jest podstawowym warunkiem udanego wzoru.
Szczypania i owijania supełka zawsze w ten sam sposób trzeba się wiele lat uczyć. Kiedyś uczyły się tego dziewczynki od najmłodszych lat. Praktyka czyniła z nich mistrzynie. W dzisiejszych czasach starsze panie starają się przekazać swoje umiejętności wnuczkom.
Cierpliwość i wytrwałość japońska jest w cenie
Na trzech centymetrach materiału należy wykonać około 50 supełków! Na uszycie kimona zużywa się około 13 metrów materiału. Żeby przygotować jednolicie pokryty plamkami materiał do uszycia kimona trzeba wykonać nawet 200 tysięcy supełków! Można sobie obliczyć, ile jest owinięć supełków! Tylko Japończycy znajdują w sobie taką cierpliwość. Nadal wolą ręcznie farbować materiał niż korzystać z nowoczesnych technik. Przedmioty wykonane ręcznie od dawna budzą w Japończykach ogromny podziw. Pracę rzemieślników w Japonii szanuje się i docenia. Ręczne wyroby traktowane są jak dzieła sztuki i mają ogromną wartość. Kimona z materiału farbowanego metodą Ka-no ko shibori są droższe od innych. Jeśli takie kimono się zniszczy czy poplami, wykorzystuje się nawet fragmenty i skrawki materiału do uszycia chust, torebek, zabawek itp.
Technikę wykonywania wzoru Kano-ko można zobaczyć w filmie:
O farbowaniu materiałów metodą Edo Some Komon dowiesz się w poście: Farbowanie materiału na kimono oraz inna metoda Edo sarasa
Zobacz również inne artykuły:
Wyszukaj
Kategorie
Ostatnie wpisy
