![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_0432.jpg)
Kanzashi – japońskie ozdoby do włosów
Kanzashi to ogólna nazwa na wszelkiego typu przybory i ozdoby służące do upinania włosów. Tradycja japońska nakazywała, aby kobieta w kimonie miała spięte wysoko włosy w taki sposób, aby nie dotykały kołnierza.
Zasadniczo kanzashi służyły do upinania koków i misternych fryzur, ale kształtów i wzorów ozdób do włosów jest wiele. Dlatego sposobów ich upinania jest także dużo.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_0456.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_2298.jpg)
Krótka historia kanzashi
Dawniej modne było wpinanie długich i zwisających ozdób do włosów z przodu, zaś z tyłu głowy wpinało się skromniejsze elementy. Dzisiaj nie ma sztywnych reguł, ale w sytuacjach formalnych powinno się stosować do tradycyjnych zasad, zarówno w kwestii samej fryzury jak i ozdób do włosów.
Kanzashi wywodzą się jeszcze z okresu Jōmon (przed naszą erą), były to długie pałeczki do włosów. Traktowano je jak amulety mające ochronić przed złem i nieszczęściem. Na pewien czas kanzashi wyszły z użycia, gdy w okresie Heian (VIII-XII) modne stało się zapuszczanie włosów i noszenie ich luźno opadających. Pojawiły się ponownie w okresie Edo (XVII-XIX), zwłaszcza w postaci ozdób hirauchi kanzashi, tama kanzashi hanakanzashi, hirabira kanzashi itp.
Rodzaje kanzashi
Od okresu Meiji popularne stały się w Japonii fryzury noszone przez kobiety na zachodzie. Funkcja ozdobna kanzashi zmieniła się w czysto praktyczną. Kanzashi służyły do łatwego ale jednocześnie efektownego upinania włosów.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/kanzashi-dwa.jpg)
Wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje szpilek kanzashi: pojedyncze czyli z jednym bolcem i podwójne. Podstawowe i najbardziej popularne kanzashi w kształcie pojedynczej pałeczki najlepiej nadają się do upinania koków, a także do tworzenia fantazyjnych fryzur poprzez owijanie włosów wokół szpilki. Metod upinania fryzur na taką szpilkę jest wiele. Zachwycające jest to, że są to bardzo proste sposoby i potrzeba na ich wykonanie dosłownie kilku sekund.
Kanzashi w kształcie kamertonu (z podwójnym bolcem) służy głównie do upinania koka. Taka fryzura charakteryzuje się większą stabilnością niż w przypadku pojedynczej szpilki.
Tama kanzashi – szpilka z kulką
To prosta szpilka wykonana z drewna, kości słoniowej, kopyta końskiego, bądź metalu z kulką na końcu. Rozmiar kulki i długość szpilki może być różna.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/kanzashi-4.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/tamakanzashi.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_1600-e1627661731676.jpg)
Tonbodama kanzashi – szpilka ze szklanym koralikiem
Jedna z najbardziej popularnych współcześnie ozdób, pałeczka ze szklanym, ręcznie zdobionym koralikiem na końcu. Przezroczyste bądź kolorowe kulki odbijające światło przypominają oko złożone ważki, dlatego nazywa się je Tonbodama (tonbo – ważka, tama/dama – kulka). Sztuka tworzenia i zdobienia szklanych kulek rozwinęła się w okresie Edo (dawna nazwa Tokio, stolicy japońskiej).
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/tamakanzashi2.jpg)
![reklama sklepu](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2023/03/reklama-sklep-1024x658.jpg)
Więcej o tym jak się robi szklane koraliki tradycyjną techniką z czasów Edo możesz przeczytać w artykule: https://matsuki.pl/szklane-koraliki-tonbodama/
Hirauchi kanzashi – szpilka z płaską ozdobą
Szpilka, która na końcu ma ozdobny płaski element, zazwyczaj wykonany z tego samego materiału. Może to być drewno, skorupa żółwia, metal. Współcześnie jest to często plastik i żywica. Pałeczkę i dodatkowy element pokrywa się często laką, rzeźbi bądź maluje misternymi rysunkami kwiatów, motyli czy ptaków.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/hirauchikanzashi.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_0408.jpg)
Yuremono kanzashi – szpilka z wiszącym elementem
Szpilka ma na końcu zazwyczaj ogniwa łańcuszka, do którego przymocowane są wiszące drobne ozdoby. Pałeczki takie były noszone głównie przez młode dziewczyny, ponieważ zwisające i bujające się przy każdym ruchu ozdobne elementy miały przyciągać uwagę. Podobnie jak długie, powiewające rękawy kimon niezamężnych kobiet (furisode) mają zwracać uwagę mężczyzn. W okresie Edo kanzashi miały często wiele zwisających łańcuszków (hirabira kanzashi), na których bujały się rozmaite elementy ozdobne, często motylki, wachlarzyki, małe ptaszki itp. Popularne w Edo były metalowe kanzashi tzw. Edogin kanzashi, cieniutkie i krótkie szpilki wykonane ze srebra.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/kanzashi-skrecone.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_0405.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/kanzashi-wachlarz.jpg)
Musubi kanzashi – szpilka z supełkiem
To pojedyncza szpilka, która ma na końcu luźno związany supeł. Wykonuje się je np. z bambusa, rogu wołu czy współcześnie żywicy, akrylu.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_0418.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_0410.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/cztery-kanzashi.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_0414.jpg)
Tsumami kanzashi – ozdoby z materiałowymi kwiatami
To bardzo popularna i wyjątkowo kolorowa ozdoba do włosów. Wykonuje się ją technika tsumami, czyli tworzenia kwiatów z drobnych kwadratowych fragmentów materiału (głównie chirimen, który ma pofałdowaną fakturę, dzięki czemu ciekawie odbija światło). Nazywa się te ozdoby czasem hanakanzashi (kwiatowe kanzashi). Kwiaty i listki są montowane na cienkich metalowych szpilkach, wsuwkach, grzebykach czy spinkach. Kolorów i wzorów tej ozdoby jest nieskończenie wiele. Tsumami kanzashi są charakterystyczną ozdobą młodych Maiko, ale używa się ich także do letnich strojów np. yukat i do kreacji noszonych podczas rozmaitych ceremonii i świąt jak np. śluby, shichi-go-san itp. Ozdoby kwiatowe nosi się zgodnie z porą roku, więc tsumami kanzashi tworzy się w wielu wariantach i na wzór różnych kwiatów.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/ozdoba1.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/kanzashi-wisteria.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_0443.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_0433.jpg)
Zainteresowanych sztuką tsumamizaiku mogą poszukać inspiracji z następujących japońskich publikacji, z których pochodzą niektóre fotografie: Yukiko Tsuchida „Tsuyutsuki-no 365 nichi-no tsumamizaiku”, „Tsuyutsuki-to hare-no hi, ke-no hi tsumamizaiku”.
Bachigata kanzashi – kanzashi w kształcie trójkątnego plektronu
To ozdoba do włosów w kształcie przypominającym trójkątny liść miłorzębu lub plektron do szarpania strun japońskiego instrumentu muzycznego shamisen. Bachigata zazwyczaj mają dwa bolce. Wykonane są najczęściej z drewna lub skorupy żółwia, ale współcześnie popularne są ozdoby wykonane z żywicy. Używa się bachigata kanzashi do formalnych strojów.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/kanzashi-motylek.jpg)
Kazarigushi – ozdobny grzebień
To japoński grzebyk, który nie służył do czesania, tylko do upinania i zdobienia włosów. Mocował i stabilizował kucyki i koki tzw. mage. Japońskie grzebienie charakteryzowały się tym, że ząbki miały tylko w środkowej części, a nie na całej długości. Wykonywano je z kości słoniowej, skorupy żółwia, drogiego drewna itp. W dzisiejszych czasach grzebyki są rzadziej używane, korzysta się z nich głównie w wyjątkowych sytuacjach i ceremoniach. Są to takie okoliczności, które wymagają formalnego ubioru (np. kimona furisode, kreacji panny młodej, Maiko), ponieważ wtedy obowiązuje też tradycyjna fryzura.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/IMG_0444.jpg)
Kōgai
Są to krótkie podłużne patyczki, czasem ostro zakończone. Niektóre składały się z dwóch części. Zazwyczaj występowały w zestawie z grzebykiem wykonanym z tego samego materiału. Służyły do wykonania japońskiego koka-kucyka tzw. mage, a po upięciu stanowiły ozdobę włosów.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/kanzashi-krotkie.jpg)
Na koniec szokująca prawda
Jedna z teorii mówi, że kanzashi były swoistymi drapaczkami (kamikaki), które pomagały ulżyć w dotkliwym swędzeniu głowy. Upięcie misternej fryzury było kiedyś czasochłonnym i trudnym zadaniem wykonywanym przez specjalistów. Upięta fryzura zaś wytrzymywała bardzo długo, nawet do dwóch tygodni. Mycie włosów w dawnej Japonii było uciążliwym zadaniem ze względu na długie włosy kobiet, przygotowanie wody do mycia, wysuszenie i upięcie fryzury. Po około 10 dniach od zabiegu higienicznego fryzura zaczynała się deformować. Wtedy rozczesywano włosy i bez mycia upinano je ponownie. Aby fryzura długo się utrzymywała, kobiety spały na wysokich poduszkach z drewnianą podstawą podobną do klocka (hakomakura).
Kolejna tajemnica związana z kanzashi dotyczy jej dodatkowego zastosowania. Kanzashi wykonane z metalu (najczęściej srebra) lub z kości służyły do samoobrony. Czekały ukryte we włosach i gdy były potrzebne właścicielce, łatwo można je było wydobyć i zastosować, aby uchronić życie.
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/k_1_a-768x1024.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/ow_4_a-768x1024.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/ow_1_a-766x1024.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/gl_3_a-766x1024.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/ow_2_a-767x1024.jpg)
![](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2021/07/k_4d_a-767x1024.jpg)
Zainteresowanych ozdobami kanzashi zapraszam do naszego sklepu, w którym można znaleźć wiele oryginalnych, ręcznie przez nas robionych szpilek: https://wszystkojedno.com.pl/?product_cat=kanzashi_ori
![książka Japoński węzełek](https://matsuki.pl/wp-content/uploads/2023/03/wezelek_reklama_got-1024x658.jpg)
W blogu na stronie naszego sklepu znajdziesz też artykuł o sznurkach kumihimo: https://wszystkojedno.com.pl/sznurki-kumihimo/
Lista wybranych wpisów z kategorii kultura
- Co Japończykom podoba się w Polakach
- Co oznacza w Japonii koń skierowany w prawą stronę?
- Czarne kimono Kurotomesode
- Czego Japończycy nie lubią u obcokrajowców