Kanzashi - japońskie ozdoby do włosów

Kanzashi – japońskie ozdoby do włosów

30.07.2021

Kategoria: Kultura

Kanzashi to ogólna nazwa na wszelkiego typu przybory i ozdoby służące do upinania włosów. Tradycja japońska nakazywała, aby kobieta w kimonie miała spięte wysoko włosy w taki sposób, aby nie dotykały kołnierza.

Zasadniczo kanzashi służyły do upinania koków i misternych fryzur, ale kształtów i wzorów ozdób do włosów jest wiele. Dlatego sposobów ich upinania jest także dużo.

Krótka historia kanzashi

Dawniej modne było wpinanie długich i zwisających ozdób do włosów z przodu, zaś z tyłu głowy wpinało się skromniejsze elementy. Dzisiaj nie ma sztywnych reguł, ale w sytuacjach formalnych powinno się stosować do tradycyjnych zasad, zarówno w kwestii samej fryzury jak i ozdób do włosów.

Kanzashi wywodzą się jeszcze z okresu Jōmon (przed naszą erą), były to długie pałeczki do włosów. Traktowano je jak amulety mające ochronić przed złem i nieszczęściem. Na pewien czas kanzashi wyszły z użycia, gdy w okresie Heian (VIII-XII) modne stało się zapuszczanie włosów i noszenie ich luźno opadających. Pojawiły się ponownie w okresie Edo (XVII-XIX), zwłaszcza w postaci ozdób hirauchi kanzashi, tama kanzashi hanakanzashi, hirabira kanzashi itp.

Rodzaje kanzashi

Od okresu Meiji popularne stały się w Japonii fryzury noszone przez kobiety na zachodzie. Funkcja ozdobna kanzashi zmieniła się w czysto praktyczną. Kanzashi służyły do łatwego ale jednocześnie efektownego upinania włosów.

Wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje szpilek kanzashi: pojedyncze czyli z jednym bolcem i podwójne. Podstawowe i najbardziej popularne kanzashi w kształcie pojedynczej pałeczki najlepiej nadają się do upinania koków, a także do tworzenia fantazyjnych fryzur poprzez owijanie włosów wokół szpilki. Metod upinania fryzur na taką szpilkę jest wiele. Zachwycające jest to, że są to bardzo proste sposoby i potrzeba na ich wykonanie dosłownie kilku sekund.

Kanzashi w kształcie kamertonu (z podwójnym bolcem) służy głównie do upinania koka. Taka fryzura charakteryzuje się większą stabilnością niż w przypadku pojedynczej szpilki.

Tama kanzashi – szpilka z kulką

To prosta szpilka wykonana z drewna, kości słoniowej, kopyta końskiego, bądź metalu z kulką na końcu. Rozmiar kulki i długość szpilki może być różna.

Tonbodama kanzashi – szpilka ze szklanym koralikiem

Jedna z najbardziej popularnych współcześnie ozdób, pałeczka ze szklanym, ręcznie zdobionym koralikiem na końcu. Przezroczyste bądź kolorowe kulki odbijające światło przypominają oko złożone ważki, dlatego nazywa się je Tonbodama (tonbo – ważka, tama/dama – kulka). Sztuka tworzenia i zdobienia szklanych kulek rozwinęła się w okresie Edo (dawna nazwa Tokio, stolicy japońskiej).

reklama sklepu — **Kliknij w obrazek aby przejść do sklepu.**

Więcej o tym jak się robi szklane koraliki tradycyjną techniką z czasów Edo możesz przeczytać w artykule: https://matsuki.pl/szklane-koraliki-tonbodama/

Hirauchi kanzashi – szpilka z płaską ozdobą

Szpilka, która na końcu ma ozdobny płaski element, zazwyczaj wykonany z tego samego materiału. Może to być drewno, skorupa żółwia, metal. Współcześnie jest to często plastik i żywica. Pałeczkę i dodatkowy element pokrywa się często laką, rzeźbi bądź maluje misternymi rysunkami kwiatów, motyli czy ptaków.

Yuremono kanzashi – szpilka z wiszącym elementem

Szpilka ma na końcu zazwyczaj ogniwa łańcuszka, do którego przymocowane są wiszące drobne ozdoby. Pałeczki takie były noszone głównie przez młode dziewczyny, ponieważ zwisające i bujające się przy każdym ruchu ozdobne elementy miały przyciągać uwagę. Podobnie jak długie, powiewające rękawy kimon niezamężnych kobiet (furisode) mają zwracać uwagę mężczyzn. W okresie Edo kanzashi miały często wiele zwisających łańcuszków (hirabira kanzashi), na których bujały się rozmaite elementy ozdobne, często motylki, wachlarzyki, małe ptaszki itp. Popularne w Edo były metalowe kanzashi tzw. Edogin kanzashi, cieniutkie i krótkie szpilki wykonane ze srebra.

Musubi kanzashi – szpilka z supełkiem

To pojedyncza szpilka, która ma na końcu luźno związany supeł. Wykonuje się je np. z bambusa, rogu wołu czy współcześnie żywicy, akrylu.

Tsumami kanzashi – ozdoby z materiałowymi kwiatami

To bardzo popularna i wyjątkowo kolorowa ozdoba do włosów. Wykonuje się ją technika tsumami, czyli tworzenia kwiatów z drobnych kwadratowych fragmentów materiału (głównie chirimen, który ma pofałdowaną fakturę, dzięki czemu ciekawie odbija światło). Nazywa się te ozdoby czasem hanakanzashi (kwiatowe kanzashi). Kwiaty i listki są montowane na cienkich metalowych szpilkach, wsuwkach, grzebykach czy spinkach. Kolorów i wzorów tej ozdoby jest nieskończenie wiele. Tsumami kanzashi są charakterystyczną ozdobą młodych Maiko, ale używa się ich także do letnich strojów np. yukat i do kreacji noszonych podczas rozmaitych ceremonii i świąt jak np. śluby, shichi-go-san itp. Ozdoby kwiatowe nosi się zgodnie z porą roku, więc tsumami kanzashi tworzy się w wielu wariantach i na wzór różnych kwiatów.

Zainteresowanych sztuką tsumamizaiku mogą poszukać inspiracji z następujących japońskich publikacji, z których pochodzą niektóre fotografie: Yukiko Tsuchida „Tsuyutsuki-no 365 nichi-no tsumamizaiku”, „Tsuyutsuki-to hare-no hi, ke-no hi tsumamizaiku”.

Bachigata kanzashi – kanzashi w kształcie trójkątnego plektronu

To ozdoba do włosów w kształcie przypominającym trójkątny liść miłorzębu lub plektron do szarpania strun japońskiego instrumentu muzycznego shamisen. Bachigata zazwyczaj mają dwa bolce. Wykonane są najczęściej z drewna lub skorupy żółwia, ale współcześnie popularne są ozdoby wykonane z żywicy. Używa się bachigata kanzashi do formalnych strojów.

Kazarigushi – ozdobny grzebień

To japoński grzebyk, który nie służył do czesania, tylko do upinania i zdobienia włosów. Mocował i stabilizował kucyki i koki tzw. mage. Japońskie grzebienie charakteryzowały się tym, że ząbki miały tylko w środkowej części, a nie na całej długości. Wykonywano je z kości słoniowej, skorupy żółwia, drogiego drewna itp. W dzisiejszych czasach grzebyki są rzadziej używane, korzysta się z nich głównie w wyjątkowych sytuacjach i ceremoniach. Są to takie okoliczności, które wymagają formalnego ubioru (np. kimona furisode, kreacji panny młodej, Maiko), ponieważ wtedy obowiązuje też tradycyjna fryzura.

Kōgai

Są to krótkie podłużne patyczki, czasem ostro zakończone. Niektóre składały się z dwóch części. Zazwyczaj występowały w zestawie z grzebykiem wykonanym z tego samego materiału. Służyły do wykonania japońskiego koka-kucyka tzw. mage, a po upięciu stanowiły ozdobę włosów.

Na koniec szokująca prawda

Jedna z teorii mówi, że kanzashi były swoistymi drapaczkami (kamikaki), które pomagały ulżyć w dotkliwym swędzeniu głowy. Upięcie misternej fryzury było kiedyś czasochłonnym i trudnym zadaniem wykonywanym przez specjalistów. Upięta fryzura zaś wytrzymywała bardzo długo, nawet do dwóch tygodni. Mycie włosów w dawnej Japonii było uciążliwym zadaniem ze względu na długie włosy kobiet, przygotowanie wody do mycia, wysuszenie i upięcie fryzury. Po około 10 dniach od zabiegu higienicznego fryzura zaczynała się deformować. Wtedy rozczesywano włosy i bez mycia upinano je ponownie. Aby fryzura długo się utrzymywała, kobiety spały na wysokich poduszkach z drewnianą podstawą podobną do klocka (hakomakura).

Kolejna tajemnica związana z kanzashi dotyczy jej dodatkowego zastosowania. Kanzashi wykonane z metalu (najczęściej srebra) lub z kości służyły do samoobrony. Czekały ukryte we włosach i gdy były potrzebne właścicielce, łatwo można je było wydobyć i zastosować, aby uchronić życie.

Zainteresowanych ozdobami kanzashi zapraszam do naszego sklepu, w którym można znaleźć wiele oryginalnych, ręcznie przez nas robionych szpilek: https://wszystkojedno.com.pl/?product_cat=kanzashi_ori