Co oznacza w Japonii koń skierowany w prawą stronę?

Dlaczego ten pionek japońskich szachów shōgi jest odwrócony? I co on znaczy?

W kulturze japońskiej koń symbolizował dostatek, władzę i przynależność do wyższych elit społecznych. Największą popularnością cieszyły się zwłaszcza konie białej maści jako te o najczystszej duszy. Konie dawano w ofierze bogom i składano w świątyniach. Zwyczaj ten pozostał do dziś choć  oczywiście w formie symbolicznej. Na terenie świątyni pozostawia się (wiesza w odpowiednio przygotowanych miejscach) wotywne tabliczki zwane ema (絵馬).

Są to drewniane czworokątne bądź pięciokątne deseczki (bardzo często z wizerunkiem konia), na których wierni spisują swoje życzenia. Tabliczki pozostawia się na terenie świątyni, aby bogowie nimi się zaopiekowali i sprawili, żeby wpisane na nich życzenia się spełniły. Zwyczaj pozostawiania tabliczek wywodzi się właśnie z daru w postaci żywego zwierzęcia. Gdy ubodzy wierni nie byli w stanie ofiarować prawdziwego zwierzęcia, zaczęli malować wizerunki koni na deskach i one stały się substytutem ofiary składanej bogom.

Historia lewego boku konia

W dawnej kulturze Japonii „lewa strona” niosła często znaczenie czegoś pozytywnego. Lewa strona była lepsza od prawej. Osoba stojąca po czyjejś  lewej stronie była ważniejsza od tej, która znajdowała się po prawej. Japończycy żyli w zgodzie z niepisanymi zasadami i przesądami dotyczącymi kwestii kierunku. I tak w odniesieniu do konia panowało przekonanie, że jeśli dosiądzie się go z prawej strony, to może on zrzucić jeźdźca. Wierzono, że koń nigdy nie przewraca się na lewy bok. W przypadku zaś, gdyby jeździec spadł z lewego boku, to koń nigdy go nie zadepcze.

Odwrócony koń

Ideogram konia jest piktogramem, czyli uproszczonym rysunkiem tego zwierzęcia. Przy odrobinie wyobraźni można zauważyć, że górny element przypomina łeb z szyją i długą grzywą. Łeb skierowany jest w lewą stronę. Dolny element znaku to zad i cztery nogi, zatem ogon jest z prawej. Zwierzę to najwyraźniej skierowane jest w lewą stronę, pokazuje nam swój lewy bok.

馬

Odwrócenie obrazu – lustrzane odbicie – zmienia kierunek konia. Tym razem łeb będzie z prawej, a zad z lewej strony. W ten sposób przedstawiony rysunek bądź ideogram konia symbolizuje powodzenie. W niektórych rejonach Japonii drewniany pionek szachowy z odwrotnie namalowanym ideogramem jest typowym prezentem z okazji założenia firmy. Ma przynieść powodzenie w biznesie.

Co to jest „lewy koń” (hidariuma 左馬) ?

Wizerunek konia skierowanego i podążającego w prawą stronę nazywa się w Japonii „lewym koniem”. Chodzi o to, że znak Kanji napisany odwrotnie właśnie ten kierunek pokazuje. Lewy oznacza więc odwrotny. W języku polskim mówimy podobnie, gdy np. ktoś „nałoży sweter odwrotnie” czyli „na lewą stronę”. Ta sama zasada odnosi się do monet: awers to strona prawa, a rewers – czyli tył – to tzw. lewa strona. Odwrotnie narysowany koń kojarzy się Japończykom ze słowem japońskim przeczytanym wspak. Zamiast uma moża je przeczytać mau. Jest to czasownik, który oznacza tańczyć, pląsać, a przy okazji zagarniać i przywoływać. Japończycy wierzą więc, że odwrotny koń (czyli lewy) sprowadzi na właściciela szczęście i powodzenie. Lewy koń bowiem sprawia, że wszystkie przedsięwzięcia i plany się powiodą, czyli po japońsku: umaku iku.

Zobacz również inne artykuły: